Over ferrofluid

Ferrofluid is een vloeistof (die microscopisch kleine metaaldeeltjes bevat) die is toegepast tussen de magneet en de spoel van een luidspreker. De vloeistof dempt resonanties en koelt de spreekspoel - hierdoor verbetert de geluidskwaliteit en wordt oververhitting (en doorbranden) van de spreekspoel bemoeilijkt. Ferrofluid wordt vooral toegepast bij tweeters.

Inderdaad, tien tot twintig jaar na produktie zullen veel van deze tweeters saai klinken, hebben ze een deel van hun gevoeligheid verloren of zijn helemaal gestopt met werken. Dit gebeurt omdat de olie in de ferrofluid verdampt is, waardoor een smurrie of een harde substantie verhindert dat de spreekspoel volledig vrij kan bewegen of zelfs de spoel kan blokkeren. Bij een volledig geblokkeerde spoel kan de spoel zelfs in zeldzame gevallen doorgebrand zijn. Dit is eenvoudig vast te stellen met een weerstandmeter - deze geeft dan voor de tweeter de waarde 0 of oneindig aan. Sommige mensen gooien hun tweeters weg kopen nieuwe.

Ja, met een beetje inspanning, kunnen de tweeters worden hersteld "als nieuw", mits de spoel niet is doorgebrand. Gelukkig is dit niet vaak het geval. Wij zullen u laten zien hoe u deze 'truc' uitvoert. Eerst moet u vaststellen of de spoel niet is doorgebrand. Dit kunt u doen met uw oren (de tweeter speelt nog, maar minder fraai / luid dan voorheen) of met een multimeter door de weerstand van de tweeter (niet de hele luidspreker!) te meten. Is de spoel nog werkend, dan is dit de procedure:

Allereerst moet u de tweeter uit de luidsprekerkast halen. Deze procedure varieert. Controleer uw handleiding of zoek naar een handleiding/diagram op het internet, vooral met B&W tweeters.

Na het verwijderen van de tweeter uit de kast moet u tenminste 1 draad die de tweeter verbindt markeren, net als tenminste 1 van de polen van de tweeter. Het is van het grootste belang dat u na de reparatie de tweeter weer op de juiste manier aansluit! Meestal zijn de blauwe of rode draden de + (of positieve) en groene zijn de – (of negatieve pool) - maar de kleuren variëren per merk/serie. Het nemen van een paar foto's kan u achteraf helpen.

Zodra de draden en de tweeter zijn gemarkeerd, moet u de frontplaat (diafragma) van de tweeter verwijderen – hiermee haalt u het diafragma los. Het diafragma bestaat meestal uit een (plastic) frontplaat met in het midden de tweeterddome met daaraan de spoel. De dome en de spreekspoel zijn erg delicaat dus wees voorzichtig. Voor de dome (zeker als deze van een metaal is gemaakt) geldt veelal: aanraken is vervormen!

Zodra u het diafragma met de spreekspoel hebt losgemaakt, kunt u deze reinigen. Gebruik wat alcohol op een wattenstaafje om de spreekspoel te reinigen. Doe dit heel voorzichtig – zodat de dome en spoel niet beschadigen. Houd het diafragma vast aan de frontplaat met de ene hand en reinig de spoel met een in alcohol gedrenkt wattenstaafje met de andere hand. Het is niet nodig om de spoel of de dome met uw handen aan te raken.

Nu is de luchtspleet in de magneet (waar de spoel invalt) aan de beurt. Leg het diafragma op een veilige plaats en maak de luchtspleet in de magneet schoon. Hiervoor is een tweetal methoden:

Eén: Druppel wat alcohol/spiritus in de luchtspleet. Leg een papieren doekje over de magneet en gebruik een spuitbus met perslucht om de alcohol en de oude ferrofluid uit de spleet te blazen. Herhaal dit totdat er alleen ‘schone alcohol’ uitkomt.

Twee: Neem een stukje kaart (bij voorkeur plastick, een bankpas – of ander sterk materiaal, maar geen papier / karton) em wikkel er wat tape rond het met de kleverige kant aan de buitenzijde. Plaats uw ‘gereedschap’ in de luchtspleet en beweeg deze rond. Neem het eruit (de oude ferrofluïd zal aan de tape plakken), vervang de tape en herhaal de prodedure. Een druppel alcohol kan de oude ferrofluid verzwakken het verwijderen vergemakkelijken. Gebruik een plastic tape, geen papier, zodat er geen taperesten in de spleet achter kunnen blijven! Herhaal tot er geen ferrofluid meer uit de spleet komt.

Eenmaal schoon, druppelt u een kleine hoeveelheid nieuwe ferrofluid (voor een 1 inch spoel 100 ul [1/10 ml, 2-3 druppels] is genoeg) in de luchtspleet. Plaats daarna het diafragma terug op de magneet - de spreekspoel valt in de luchtspleet. Het diafragma is meestal zelfcentrerend - de magneet heeft veelal een aantal pinnen die precies in gaten in het diafragma vallen en zo de spoel centreren. Bevestig nu het diafragma, zoals het oorspronkelijk werd bevestigd - meestal door het aandraaien van een aantal schroeven.

Is de tweeter weer compleet, sluit dan de draden van de tweeter aan zoals deze origineel waren aangesloten en plaats de tweeter terug in de luidsprekerkast. U kunt ook onze fotorapportage bekijken.

Dit hangt af van de maat van de spoel van uw tweeter. Hoe groter, des te meer ferrofluid is nodig. Een goede regel is, dat de luchtspleet in de magneet voor de helft tot drievierde gevuld moet zijn met ferrofluid. Voor een standaard tweeter met een spoel van 1 inch komt dat neer op slechts 2-3 druppels. Vul de luchtspleet niet helemaal! Vergeet niet dat als u het diafragma terugplaatst, ook de spoel nog in de luchtspleet moet passen.

Ja, een tweeter profiteert geluidsmatig en qua vermogensbelastbaarheid (vooral belangrijk voor PA-speakers) van ferrofluid. Maar ferrofluid is duur, daarom wordt het in de goedkopere series niet toegepast.

Nee! Op de markt is onder andere ferrofluid voor onderwijskundig gebruik te koop tegen zeer gunstige prijzen. Dit wordt gebruikt bij de natuurkunde lessen om de werking van magnetisme zichtbaar te maken. Om een duidelijk beeld te geven worden hierin metaaldeeltjes gebruikt die veel te groot zijn - deze zullen de lak van uw spoel krassen en uw tweeter onherstelbaar beschadigen. Ferrofluid voor industrieel gebruik bevat microscopisch kleine metaaldeeltjes, speciaal gevormd en in specifieke hoeveelheden, en is daarom duurder dan de 'huis-tuin-en-keuken' ferrofluid die op het internet wel aangeboden wordt.

Dit is een ferrofluid die wij aanbieden: