Foam- of rubber randen?

De laatste tijd krijgen wij veel vragen over het vervangen van foamranden door rubber randen. Omdat het beantwoorden van al die vragen veel tijd vergt hebben wij besloten er een item van te maken in onze shop.

Er zijn er twee redenen waarom fabrikanten kiezen voor een foamrand, en niet voor rubber.

- Foam is soepeler dan rubber waardoor de speaker over het algemeen een hoger rendement heeft. Op deze manier kan bespaard worden op de grootte van de magneet en de spoel.

- Foam is goedkoper dan rubber wat leidt tot (iets) lagere productiekosten.

Het gevolg van bovenstaande is dat veel luidsprekers zijn uitgerust met foamranden. Er zijn gevallen bekend van luidsprekers die zowel met foam- als rubber randen waren uitgerust in verschillende batches. Zo is de woofer van de Heybrook HB1 uitgerust met een foamrand, maar latere series van deze VIFA woofer (gebruikt door andere fabrikanten) hadden een rubber rand. De Beovox S35 was uitgerust met een woofer met rubber rand, de S35-2 had een soortgelijke woofer met foamrand. Het verschil is zéér moeilijk te horen aldus B&O zelf – in een A-B vergelijking lijkt de woofer met de foamrand ietsje krachtiger (bron)……

Op basis van onze ervaringen met het varvangen van foamranden zijn wij van mening dat, bij toepassing van de juiste (relatief dunne, dunner dan vergelijkbare foamrand) rubber rand, een foamrand vervangen kan worden door een rubber rand met beprekte gevolgen.Het voordeel van de rubber randen is uiteraard de duurzaamheid. Over het algemeen gaan rubber randen langer mee dan foamranden, reken op 20-30 jaar. Toch blijft het een goed uitgangspunt om foam door foam te vervangen en ervaringen van anderen na te gaan over de 'wissel' of naar onze ervaringen te vragen. Zie ook de 'aanvulling'  hieronder voor uitzondering op de regel foam door foam te vervangen!

Toch zijn rubber randen niet voor eeuwigheid. Rubber randen hebben de neiging ‘uit te zakken’. Het gewicht van de conus hangt altijd ‘aan de bovenkant’ van de rubber rand en afhankelijk van het gewicht van de conus kan de rand iets gaan ‘uitzakken’ waardoor de spoel gaat ‘aanlopen' tegen de magneet. Dit is niet alleen lastig (geen bas bij laag volume, bij hoger volume slaat bas opeens 'aan') maar ook gevaarlijk. Als de laklaag van de spoel is 'weggekrast' kan de spoel kortsluiting maken tegen de magneet en uw versterker vernielen! Woofers van bijvoorbeeld KEF, maar ook Rogers en andere merken, staan hierom bekend. Voor dit probleem zijn twee oplossingen. Voor de korte termijn kan het helpen om de woofer uit de kast te halen, deze 180 graden te draaien, en terug te plaatsen. Voor de lange termijn is vervanging en/of opnieuw centreren de oplossing.

Een ander probleem met rubber randen kan zijn: verharding. Hiervan hebben bijvoorbeeld een aantal Beolab speakers last. Deze luidsprekers zijn uitgerust met rubber randen die te veel weekmakers bevatten. De weekmakers verdampen langzamerhand (net als uit de foamrand!) en nu hebben deze (dure!) luidsprekers het probleem dat de rubber randen verharden en letterlijk breken en scheuren. In dit geval is vervanging van de rubber rand noodzakelijk. Sommige Beolab bezitters vertrouwen rubber niet meer en kiezen nu voor vervanging door foamranden....

Er zijn in onze ogen uitzonderingen op de regel dat foam vervangen kan worden door rubber. Relatief grote woofers (> 8 inch) met relatief lichte conussen worden naar verhouding te zwaar als we een rubber rand monteren. Voor dit soort woofer bieden wij geen rubber randen aan. Ook is het monteren van relatief dikke rubber randen ter vervanging van foamranden niet aan te raden.

Gebaseerd op onze ervaringen en de reacties van klanten adviseren wij in de volgende gevallen te overwegen de foamranden te vervangen door rubber randen omdat de duurzaamheid van de foamranden in deze omstandigheden te wensen overlaat:

- Bij gebruik van de speakers in de nabijheid van een zee of oceaan, denk aan een afstand tot twee tot vijf kilometer. De zilte zeelucht zal de foamranden zeer snel aantasten.

- Bij gebruik van de speakers in vochtige, tropische omstandigheden. Klanten die enkele jaren geleden foamranden bij ons kochten komen nu terug voor rubber randen. Ook in ruimtes voorzien van airconditioning (droge lucht) gaan foamranden aanzienlijk minder lang mee.

- Bij gebruik van speakers in 'weer en wind', denk bijvoorbeeld aan de BOSE 901 die veelal buiten op markten/fairs gebruikt wordt, de ene dag in de regen, de volgende dag in de hitte en later weer terwijl het vriest. De weersomstandigheden zullen de foamranden zeer snel aantasten. Ook luidsprekers voor gebruik buiten (tuin) of in natte ruimtes (badkamer) lijden aan snelle 'foamrot'.

© Good Hifi VOF, 15-07-2021